Laat ik eerlijk zijn: deze roman lees-tippen is een risico.
Bijna achthonderd pagina’s dik (volgens mijn e-reader 20 leesuren), niet een
tussendoortje voor een lange treinreis. Gecompliceerd en meeslepend. Onwerkelijk en gestileerd, maar ook
confronterend en raak. Hoofdpersoon is
de briljante architect Howard Roark. Hij heeft een visie op schoonheid en functionalisme
(er is wel gesuggereerd dat Frank Loyd Wright model stond) en weigert daarvan
af te wijken omwille van geld of andere belangen.
Compromisloos is zacht uitgedrukt. Zijn persoonlijkheid
(fysiek én karakter) wordt beschreven
als ware het een modernistisch gebouw in het New York van de jaren dertig en
veertig van de vorige eeuw. Zijn grote liefde is de journalist Dominique
Francon. Ook bijna grafisch beschreven als een beeldschoon object en een koele
analytica. De liefde is wederzijds en
verslavend, maar vooral van haar zijde vernietigend. Derde persoon in het spel
is vriend (?) en studiegenoot Peter Keating, een architect die diametraal
tegenover Roark staat: hij doet wat van hem gevraagd wordt. Een Korinthisch
zuiltje meer of minder? Of toch een strakke gevel? Het maakt hem niet uit. Hij
tekent wat de klant wil. Het kleine ego van Keating tegenover het krachtig
individualisme van Roark vormen de basis van dit verhaal. Nog twee andere
personen spelen een belangrijke rol. Het zijn een architectuur criticus en journalist, man met
vrienden op sleutelposities in New York, de stad waar het zich allemaal
afspeelt en Gail Wynand, mediamagnaat en miljonair.
De roman vertelt hun ontwikkelingen, strijd en visie op stad
en gebouw. Alles vloeit tenslotte samen in één magistrale gebeurtenis: een plan
van Roark voor betaalbare woningen wordt ‘verminkt’ en aangepast uitgevoerd.
Hij pikt dat niet en grijpt in. De gevolgen zijn enorm. Voor de rechtbank
verdedigt hij zich in een adembenemend pleidooi. Maar er is meer in dit boek dat tot denken aanzet: hoe ga je
om met jonge professionals; samenwerken met uiteenlopende visies; overgave of individualiteit in de liefde;
vaders en dochters...
Een verhaal dat vertelt over de dilemma’s van alle tijden: dichtbij
jezelf blijven of aan andermans verwachtingen voldoen. Voor het eerst
uitgegeven in 1943, al snel een klassieker en nog steeds actueel.
Ayn Rand (1902-1982) vlucht vanuit de Sovjet Unie naar de VS, Zij
gelooft in de ultieme vrijheid van het individu en verzet zich tegen het
socialisme en andere vormen van altruïsme. Haar opvattingen provoceren. De
Fountainhead was destijds een controversieel boek, maar nu is het vooral een
stilistisch knap geschreven roman over universele levensvragen.
Hoe gebouwen verwant zijn aan mensen en hoe taal verwant is
aan gebouwen: dat is voor mij één van de bijzondere ervaringen in De Eeuwige
Bron. Lezen, dat boek! Je kunt ook naar Toneelgroep Amsterdam gaan. Zij hebben
het boek met veel succes bewerkt en zullen het in 2015/16 weer op de planken
zetten.